Temizlik Takıntısı Bir Hastalık mıdır ? - Aşırı Temizlikle Uğraşmak Bir Sorun mudur?
Temizlik güzeldir, temizlik sağlıktır. Herkes, her normal insan hayatının önemli bir kısmını temizliğe zaman ayırarak geçirir. Kişisel temizliğine, evinin temizliğine, çocuklarının temizliğine, yaşadığı, yediği-içtiği yiyeceklerin temizliğine vakit ayırarak zamanını geçirir. Ancak kimi zaman bu temizlik uğraşları öylesine yoğunlaşır ki, öylesine çok insan hayatında etkili olmaya başlar ki, bazen bir rahatsızlığın işareti olabilir.
Peki bu temizlik uğraşları ne zaman bir sorundur ya da bir psikiyatrik rahatsızlığın işaretidir?
Öncelikle temizlik için harcanan zaman aşırıysa yani bir insan tuvaletten sonra elini yarım saat yıkıyorsa, banyodan bir saatte çıkamıyorsa, haftada dört kere beş kere evini temizlemek zorunda kalıyorsa, yıkadığı sebzenin meyvenin dışarıdan gelen eşyaların evin içinde bir türlü temiz olduğunu farkedip rahatlayamıyorsa o zaman ciddi bir sorunun işareti olabilir. Burada önemli nokta: Temizlikle ilgili bir türlü emin olamamak ve defalarca bir düşüncenin etkisinde tekrarlayan bir şekilde, bir takım törenlerde işin içine katarak, temizlik de bütün hayatını zamanını harcamasıdır. Bazen temizlik uğraşları o kadar çığrından çıkabilir ki; insan, hayatındaki temel fonksiyonlarını sürdüremez. Mesela insan ilişkileri bozulmaya başlar. Bunun sonucunda; evine misafir çağıramayabilir, arkadaşlarının elini sıkamayabilir, dışarıda onlarla buluşup vakit geçiremeyebilir, evlilikte, iş hayatında, sosyal hayatında kabuğuna çekilme, temizlikten dolayı kirleneceği korkusuyla onlardan uzaklaşmaya sebep olabilir. Zamanını kötü kullanmaya başladığı için, verimliliği düşer. İşine, çocuklarına, sevdiği insanlara zaman ayıramaz hatta onların bazen hayatlarını tüketir. Bu temizlik uğraşlarından ötürü, çevresindeki önemli insanlar ağır bedeller ödeyebilir ve herkes bundan etkilenir hale gelebilir.
Aşırı temizlik davranışları ve düşüncesiyle giden bu rahatsızlığa "Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB)" denilmektedir. Obsesif kompulsif bozuklukta, aşırı temizlikle uğraşan insanlar başlarda çok bir rahatsızlık gibi fark edilmezler. Onlar işte temiz insanlardır, titiz insanlardır hatta ilkin bu insanlar kendi bu durumlarıyla içten içe övünedebilirler. Ancak şunu da belirtmek lazım: İş belli bir noktayı aştıktan sonra, böyle bir durumun içine giren insanın temel temizlik işlevleri bile bozulabilir. Çünkü öylesine bir düşünceye o kadar zaman ve davranış ayırır ki, hayatın çok önemli temel temizlik faaliyetlerini ihmal bile edebilir.
Evet kısaca özetleyecek olursak; tuvaletten sonra 10 kere elini yıkamak, bütün gün temizlik yapmak, her hafta perdeleri yıkamak, alışveriş merkezinde ya da başka yerlerde tuvalete girememek, el sıkamamak, yediklerinden içtiklerinden emin olamamak bütün bunlar aslında temiz ve titiz bir insanın işareti olmayabilir. Giderek ilerleyen ve hayatı tüketen kaliteli yaşamı engelleyen bir rahatsızlığın, obsesif kompulsif bozukluğun işareti olabilir. Temizlikle kaybolup giden zaman, giderek kabuğuna çekilen, kimi zaman da üstüne depresyon gibi rahatsızlıkların bindiği; meslekte, iş hayatında, insan ilişkilerinde ciddi engeller çıkaran ve görece yaygın gördüğümüz bu temizlik takıntısının bir rahatsızlık olup olmadığına, bir psikiyatri uzmanı karar verir. Obsesif kompulsif bozukluk ya da bir diğer deyişle saplantı zorlantı bozukluğu, tedavi ile kimi zaman çok iyi düzelebilir. Hem ilaç tedavisi hem de davranışçı bilişsel terapi dediğimiz; birtakım ödev ve çalışmalarla giden psikoterapi uygulamaları oldukça iyi yanıt alınmasını sağlayacaktır.
Öncelikle temizlik için harcanan zaman aşırıysa yani bir insan tuvaletten sonra elini yarım saat yıkıyorsa, banyodan bir saatte çıkamıyorsa, haftada dört kere beş kere evini temizlemek zorunda kalıyorsa, yıkadığı sebzenin meyvenin dışarıdan gelen eşyaların evin içinde bir türlü temiz olduğunu farkedip rahatlayamıyorsa o zaman ciddi bir sorunun işareti olabilir. Burada önemli nokta: Temizlikle ilgili bir türlü emin olamamak ve defalarca bir düşüncenin etkisinde tekrarlayan bir şekilde, bir takım törenlerde işin içine katarak, temizlik de bütün hayatını zamanını harcamasıdır. Bazen temizlik uğraşları o kadar çığrından çıkabilir ki; insan, hayatındaki temel fonksiyonlarını sürdüremez. Mesela insan ilişkileri bozulmaya başlar. Bunun sonucunda; evine misafir çağıramayabilir, arkadaşlarının elini sıkamayabilir, dışarıda onlarla buluşup vakit geçiremeyebilir, evlilikte, iş hayatında, sosyal hayatında kabuğuna çekilme, temizlikten dolayı kirleneceği korkusuyla onlardan uzaklaşmaya sebep olabilir. Zamanını kötü kullanmaya başladığı için, verimliliği düşer. İşine, çocuklarına, sevdiği insanlara zaman ayıramaz hatta onların bazen hayatlarını tüketir. Bu temizlik uğraşlarından ötürü, çevresindeki önemli insanlar ağır bedeller ödeyebilir ve herkes bundan etkilenir hale gelebilir.
Aşırı temizlik davranışları ve düşüncesiyle giden bu rahatsızlığa "Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB)" denilmektedir. Obsesif kompulsif bozuklukta, aşırı temizlikle uğraşan insanlar başlarda çok bir rahatsızlık gibi fark edilmezler. Onlar işte temiz insanlardır, titiz insanlardır hatta ilkin bu insanlar kendi bu durumlarıyla içten içe övünedebilirler. Ancak şunu da belirtmek lazım: İş belli bir noktayı aştıktan sonra, böyle bir durumun içine giren insanın temel temizlik işlevleri bile bozulabilir. Çünkü öylesine bir düşünceye o kadar zaman ve davranış ayırır ki, hayatın çok önemli temel temizlik faaliyetlerini ihmal bile edebilir.
